تفاوت روکش موقت و دائم
وقتی دندانی دچار پوسیدگی یا شکستگی شدید می‌شود، معمولاً پس از درمان ریشه (عصب‌کشی) یا ترمیم، برای محافظت و بازگرداندن عملکرد طبیعی آن از روکش دندان استفاده می‌شود.
اما در بیشتر موارد، قبل از روکش اصلی، دندانپزشک ابتدا یک روکش موقت روی دندان قرار می‌دهد. شاید برایتان سؤال باشد:
روکش موقت دقیقاً چه کاربردی دارد؟ و چه تفاوتی با روکش دائمی دارد؟
در این مطلب به بررسی علمی و کاربردی تفاوت این دو نوع روکش، زمان استفاده از آن‌ها، مزایا و مراقبت‌های لازم می‌پردازیم.
روکش دندان چیست؟
روکش (Crown) در واقع یک پوشش محافظتی است که روی دندان آسیب‌دیده قرار می‌گیرد تا:
- شکل و ظاهر طبیعی دندان را بازگرداند،
- از ترک یا شکستگی بیشتر جلوگیری کند،
- و عملکرد جویدن را به حالت طبیعی برگرداند.
روکش‌ها معمولاً از جنس سرامیک، زیرکونیا، فلز یا ترکیبی از آن‌ها ساخته می‌شوند و عمر بالایی دارند. اما پیش از ساخت روکش اصلی، دندان باید آماده و قالب‌گیری شود؛ در این فاصله از روکش موقت استفاده می‌شود.
روکش موقت چیست؟
روکش موقت، پوششی موقتی است که پس از تراشیدن دندان و قبل از نصب روکش دائمی، روی دندان قرار می‌گیرد.
این روکش معمولاً از مواد سبک‌تر و ارزان‌تر مانند آکریلیک یا رزین ساخته می‌شود و هدف آن محافظت موقت از دندان تا زمان آماده شدن روکش اصلی است.
وظایف اصلی روکش موقت:
- جلوگیری از حساسیت دندان به سرما و گرما
- محافظت از لثه‌ها و بافت اطراف
- حفظ موقعیت دندان تا در زمان نصب روکش دائم، جابجایی رخ ندهد
- حفظ زیبایی موقت لبخند
روکش دائم چیست؟
روکش دائم همان پوشش اصلی و نهایی است که پس از آماده شدن در لابراتوار روی دندان نصب می‌شود.
جنس آن بسیار مقاوم‌تر از روکش موقت است و می‌تواند بین ۵ تا ۱۵ سال یا بیشتر دوام داشته باشد.
ویژگی‌های روکش دائم:
- استحکام بالا و مقاومت در برابر فشار جویدن
- ظاهر طبیعی‌تر (به‌ویژه در مدل‌های سرامیکی و زیرکونیا)
- چسبندگی محکم و دائمی به دندان
- مقاومت در برابر رنگ‌پذیری و پوسیدگی در اطراف دندان
تفاوت‌های اصلی روکش موقت و دائم
| ویژگی | روکش موقت | روکش دائم |
|---|---|---|
| جنس | آکریلیک یا رزین | سرامیک، زیرکونیا، فلز یا ترکیبی |
| دوام | چند هفته | چند سال |
| چسبندگی | موقت (با چسب قابل جدا شدن) | دائم (با سمان مخصوص) |
| ظاهر | ساده و کمتر شبیه دندان طبیعی | بسیار مشابه دندان طبیعی |
| کاربرد | محافظت موقت از دندان | ترمیم نهایی و دائمی |
| مقاومت در برابر فشار | پایین‌تر | بسیار بالا |
| زمان استفاده | تا آماده شدن روکش اصلی | پس از نصب نهایی |
چرا استفاده از روکش موقت ضروری است؟
گاهی بیماران تصور می‌کنند چون قرار است به‌زودی روکش دائمی نصب شود، نیازی به روکش موقت نیست. اما حذف آن می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند:
- دندان بدون پوشش ممکن است حساس و دردناک شود.
- لثه و دندان‌های مجاور ممکن است حرکت کنند و فضای مناسب برای روکش دائم از بین برود.
- احتمال شکستگی یا عفونت در دندان افزایش می‌یابد.
بنابراین، استفاده از روکش موقت یک مرحله حیاتی در درمان محسوب می‌شود.
مراقبت از روکش موقت
از آنجایی که چسبندگی و مقاومت روکش موقت کمتر است، رعایت چند نکته ساده ضروری است:
- از خوردن غذاهای چسبنده یا سفت (مثل آدامس، ته‌دیگ، شکلات چسبناک) خودداری کنید.
- هنگام مسواک زدن با ملایمت اطراف دندان روکش‌شده را تمیز کنید.
- از نخ دندان به صورت عمودی استفاده کنید و نخ را به‌جای بیرون کشیدن، از پهلو خارج کنید تا روکش جدا نشود.
- در صورت لق شدن یا افتادن روکش، سریع به دندانپزشک مراجعه کنید.
مراقبت بلندمدت از روکش دائم
روکش دائم اگر به‌درستی نگهداری شود، می‌تواند بیش از ۱۰ سال عمر کند. برای افزایش دوام آن:
- روزی دو بار مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید.
- هر ۶ ماه یک‌بار برای جرم‌گیری و بررسی وضعیت روکش به دندانپزشک مراجعه کنید.
- از جویدن خوراکی‌های بسیار سفت مانند یخ و استخوان پرهیز کنید.
- در صورت وجود دندان‌قروچه، از محافظ شب (نایت‌گارد) استفاده کنید.
جمع‌بندی
روکش موقت و دائم دو مرحله‌ی مکمل در درمان دندان‌های ترمیم‌شده هستند.
روکش موقت به عنوان محافظ کوتاه‌مدت عمل می‌کند، در حالی که روکش دائم ترمیم نهایی و زیباتر را فراهم می‌سازد.
با رعایت بهداشت دهان و مراجعه‌ی منظم به دندانپزشک، می‌توان از هر دو مرحله بهترین نتیجه را گرفت و لبخندی ماندگار داشت.
